TA?rkiye Cumhuriyeti Devleti NiAi??in Alevileri ‘Yok Saymakta’ IsrarlAi??dAi??r ?ai???Ai??

TA?rkiye Cumhuriyeti Devleti, bugA?nA?n ve dahi Cumhuriyetin kuruluAYundan bu yana hA?kA?met eden tA?m Cumhuriyet hA?kA?metleri, Alevileri hA?lA? yok saymakta; ai???Mesele Aliai??i??yi sevmekse biz de Aleviyizai??? -ki ilgisi yoktur- yalanAi??nAi?? ai???servisai??? etmekte ve bunda da Ai??ok Ai??srarlAi?? gAi??rA?nmektedir.

TA?rkiye Cumhuriyeti Devleti, 4-12 EylA?l 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresiai??i??nin sonuAi?? bildirgesiyle oluAYturulan Heyet-i Temsiliyeai??i??yle Ai??ekirdeAYini oluAYturmuAY; 23 Nisan 1920ai??i??de Ankaraai??i??da toplanan Meclisai??i??te, ai???en yaAYlAi?? A?ye ve baAYkan sAi??fatAi??ylaai??? Sinop Milletvekili Azerif Beyai??i??in aAi??Ai??lAi??AY konuAYmasAi??ndaki ai???BA?yA?k Millet Meclisiai??i??ni aAi??Ai??yorumai??? ifadesiyle vA?cut bulmuAY; yine bu Meclisai??i??in Ankara HA?kA?meti sAi??fatAi??yla yA?rA?ttA?AYA? KurtuluAY SavaAYAi??ai??i??nAi?? ve Anadolu Devrimiai??i??ni gerAi??ekleAYtirmiAY ve ardAi??ndan 29 Ekim 1923ai??i??te Cumhuriyetai??i??in Ai??lanAi??ai??i??yla da adAi??nAi?? koymuAY bir devlettir.
BugA?n 7 KasAi??m 1982 tarih ve 2709 sayAi??lAi?? kanunla yA?rA?rlA?kte olan TA?rkiye Cumhuriyeti AnayasasAi??ai??i??nAi??n ai???kanun Ai??nA?nde eAYitlikai??? baAYlAi??AYAi?? altAi??ndaki 10. maddesi, ai???herkes, dil, Ai??rk, renk, cinsiyet, siyasi dA?AYA?nce, felsefi inanAi??, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrAi??m gAi??zetilmeksizin kanun Ai??nA?nde eAYittirai??? demekte; ai???din ve vicdan hA?rriyetiai??? baAYlAi??klAi?? 24. maddesi ise ai???herkes, vicdan, dini inanAi?? ve kanaat hA?rriyetine sahiptir. 14ai??i??A?ncA? madde (temel hak ve hA?rriyetlerin kAi??tA?ye kullanAi??lamamasAi?? baAYlAi??klAi?? madde kastediliyor) hA?kA?mlerine aykAi??rAi?? olmamak AYartAi??yla ibadet, dini ayin ve tAi??renler serbesttir. Kimse, ibadete, dini ayin ve tAi??renlere katAi??lmaya, dina inanAi?? ve kanaatlerini aAi??Ai??klamaya zorlanamaz; dini inanAi?? ve kanaatlerinden dolayAi?? kAi??nanamaz ve suAi??lanamazai??? demektedir. Yani anayasa, vatandaAYlarAi??na dini kanaatleri ya da ibadetlerinin AYekli konusunda herhangi bir ai???vaazai??? vermemekte, vatandaAYlarAi??nAi??n ibadetlerini nasAi??l ve nerede yapacaklarAi?? konusunda tamamen Ai??zgA?r bAi??rakmaktadAi??r.

Anayasaya aykAi??rAi??

DiAYer yandan kurulmuAY bugA?n yA?rA?rlA?kteki anayasanAi??n 136. maddesinde Diyanet Ai??AYleri BaAYkanlAi??AYAi??ai??i??nAi??n ai???Genel idare iAi??inde yer alan Diyanet Ai??AYleri BaAYkanlAi??AYAi??, laiklik ilkesi doAYrultusunda, bA?tA?n siyasi gAi??rA?AY ve dA?AYA?nA?AYlerin dAi??AYAi??nda kalarak ve milletAi??e dayanAi??AYma ve bA?tA?nleAYmeyi amaAi?? edinerek, Ai??zel kanunda gAi??sterilen gAi??revleri yerine getirirai??? amir hA?kmA? ifade edilmiAYtir. Ancak kuruluAYundan bu yana bu baAYkanlAi??k, SA?nni-Hanefi mezhebinin temsilcisi ve aktif savunucusu konumunu sA?rdA?regelmekte; AleviliAYi yok saymakta ve Alevilerin kendi ibadet yerleri ve ibadetlerini nasAi??l yerine getirecekleri konusunda ai???anayasayaai??? aykAi??rAi?? hareket etmektedir. Ai??A?nkA? belirttiAYimiz A?zere, bu kurum nezdinde Aleviler yok sayAi??lmakta, bu inanca sahip olan ya da kendisini Alevi olarak tanAi??mlayanlar, sadece Hz. Aliai??i??yi sevenler olarak zikredilmektedir ki, bu da kocaman bir ai???yalanai???dAi??r. Ancak AYu unutulmamalAi??dAi??r: GerekAi??esi ne olursa olsun, yAi??llardAi??r bu topraklarda kendisini Alevi olarak tanAi??mlayan insanlar vardAi??r ve olmaya devam edeceklerdir ki, bunun reddi, Diyanetai??i??in yetkisini aAYmasAi??; yani anayasayAi?? ihlal anlamAi??nAi?? taAYAi??yacaktAi??r. Ai??A?nkA? makam ya da mevkii ne olursa olsun kimse anayasaya aykAi??rAi?? hareket ya da telkinde bulunamaz.
BugA?nlerde Tunceli Milletvekili SayAi??n HA?seyin AygA?n TBMMai??i??ye cemevi istedi diye yine gA?ndeme geldi. Ancak basAi??nda ai???SayAi??n AygA?n acaba Alevi ritA?ellerini ne kadar icra ediyorai??? mealinde ifadelerin yer aldAi??AYAi??nAi??; yani ai???AygA?nai??i??A?n cemevi derdinde olmadAi??AYAi??, bunu bAi??lgesine -Alevilere- bir mesajAi?? olduAYu ya da politik bir davranAi??AY olduAYuai??? AYeklinde yorumlandAi??AYAi??nAi?? gAi??zlemliyoruz. Ancak biz, bu dA?AYA?ncelere sahip olanlarAi??n -herhalde ai???makbul olanai??? Hanefi mezhebine mensup olduklarAi??nAi?? dA?AYA?nerek- beAY vakit namaz kAi??ldAi??AYAi?? ya da malAi??nAi??n ne kadarAi??nAi?? zekA?t olarak verdiAYi konusunda, yani kendi inanAi?? sistemlerince Ai??slamAi??n AYartlarAi??nAi?? ne kadar yerine getirdiAYi konusunda bilgi sahibi olamAi??yoruz. (Zaten bAi??yle bir arayAi??AYAi??mAi??z ya da derdimiz de yoktur.)

Diyanetai??i??in yetkisi yok

Azimdi bu sAi??ylediklerimizin Ai??AYAi??AYAi??nda, kendilerini SA?nni MA?slA?man ya da hak mezhebi olarak kabul ettikleri Hanefi, Maliki, Hambeli ve Azafi mezhebinden olanlarAi??n Alevilerden ne istedikleri pek anlaAYAi??lamamaktadAi??r. Kendilerince, ai???mademki MA?slA?man olduklarAi??nAi?? sAi??ylA?yorlar o zaman Ai??slamAi??n tek ibadet yeri camidir; camiye gelsinlerai??? sAi??ylemi tamamen safsatadAi??r. Ai??A?nkA? inanca sahip olan kiAYinin kendisi ya da mezhebi, ibadet edeceAYi yerin de belirleyicisidir; baAYka inanAi??tan (mezhepten) olanlarAi??n diAYer bir mezhebin ibadet tarzAi??nAi?? ve yerini belirleme hakkAi?? yoktur ve bunu kendinde bir hak olarak gAi??remez. ai???Ulemaya soralAi??mai??? lafAi?? da kocaman bir yalandAi??r; Ai??A?nkA? baAYka bir mezhebin ulemasAi??, diAYer bir mezhebin inanAi?? ya da ibadet tarzAi?? hakkAi??nda fetva veremez. Keza bu konuda devletin resmi din kurumu konumundaki Diyanet Ai??AYleri BaAYkanlAi??AYAi??ai??i??nAi??n da bAi??yle bir yetkisi, hatta ai???haddiai??? bulunmamaktadAi??r.

Alevilere ai???ayarai??i??dan vazgeAi??ilmeli

Bu gAi??rA?AYlerimizden olmak A?zere, gerek resmi kurumlarAi??mAi??zAi??n gerekse kendisini ai???dinai??? adAi??na konuAYmayAi?? gAi??rev addeden kiAYi ya da kurumlarAi??n ai???Aleviler ve Alevilikai??? A?zerine ai???fetva-yorum-din Ai??AYretmeai??? tavAi??rlarAi??nAi??n sona ermesini ve Alevilere ai???ayarai??? verilmesi konusundaki ai???hAi??rslarAi??ndanai??? vazgeAi??melerini diliyoruz. UnutulmasAi??n ki bugA?nA?n Katolik dA?nyasAi??nAi??n Papaai??i??sAi??, vizesiz Ortodoks Rusyaai??i??ya girememektedir. Keza yine unutulmasAi??n ki, HAi??ristiyanlAi??AYAi??n bir mezhebi olan ProtestanlAi??AYAi??n kurucusu Martin Luther, hA?lA? Katolik kilisesinin aforozu altAi??ndadAi??r.
Bu dA?AYA?ncelerle yine ifade etmek istiyoruz. Alevilik demek sadece Aliai??i??yi sevmek anlamAi??na gelmemektedir. Kimileri tarafAi??ndan hangi kategoriye sokulmaya Ai??alAi??AYAi??lAi??rsa Ai??alAi??AYAi??lsAi??n ya da mezhep olup olmadAi??AYAi?? konusunda birtakAi??m fetvalar verilsin, Alevilik ayrAi?? bir inanAi?? sistemidir. Bu inancAi??n hiAi??bir makam, mevki ya da kiAYilerce ai???kesinlikle yorumlanamayacaAYAi??, tartAi??AYAi??lamayacaAYAi?? ya da kategorize edilemeyeceAYiai??? aAi??Ai??ktAi??r. Ancak, TA?rkiye Cumhuriyeti Devleti niAi??in Alevileri hA?lA? bA?yA?k bir direnAi??le yok saymakta Ai??srarlAi??dAi??r; merak ediyor ve bunun yanAi??tAi??nAi?? bekliyoruz.

Prof. Dr. Sebati Ai??ZDEMAi??R Ai??A? CerrahpaAYa TAi??p FakA?ltesi Ai??AYretim A?yesi